Warto wiedzieć: tymczasowe aresztowanie to nie skazanie, a brak aresztowania to nie bezkarność
Opinia społeczna często bardzo krytycznie reaguje na niearesztowanie podejrzanego, którego czyn wzbudził publiczne zainteresowanie. Ludzie odczytują brak aresztu dla sprawcy bulwersującego przestępstwa jako zapowiedź, że człowiek taki pozostanie bezkarny. Tymczasowe aresztowanie ma zasadniczo jeden cel – zabezpieczenie możliwości właściwego przeprowadzenia postępowania przygotowawczego. Gdy śledczy mają stuprocentowe dowody, sprawca nie mataczy i posiada miejsce stałego zameldowania w Polsce, nie ma potrzeby, aby przed rozprawą główną, na której usłyszy wyrok, „siedział za kratami”.
Zaczynimy od tego, że tymczasowo aresztowana może być osoba, której przedstawiono zarzuty popełnienia przestępstwa. Odczytuje je prokurator lub policjant. Dodajmy: zarzuty stawia się tylko w przypadku zebrania mocnego materiału dowodowego, uprawdopodabniającego, że mamy do czynienia ze sprawcą. Są one sformułowane w tzw. postanowieniu o postawieniu zarzutów – podejrzanemu wyjaśnia się, jakie przestępstwo jest mu zarzucane. Rolą oskarżyciela publicznego, działającego w imieniu społeczeństwa prokuratora, jest wnioskować do sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania, gdy istnieją tzw. przesłanki aresztowe. Sąd natomiast ma obowiązek przeanalizować przedłożony materiał, a tymczasowo aresztuje tylko wtedy, gdy zachodzi uargumentowana obawa ucieczki lub ukrycia się podejrzanego.
Tymczasowy areszt jest możliwy także wówczas, gdy istnieje uzasadniona obawa, że podejrzany będzie mataczył, nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień, innymi słowy – utrudniał postępowanie.
Jedną z przesłanek do stosowania najsurowszego środka zapobiegawczego jest zarzucenie popełnienia przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat albo sytuacja, gdy sąd pierwszej instancji skazał już na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata. W niektórych sytuacjach istnieje konieczność aresztowania, by zapobiec popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa.
Pamiętajmy! To, że sąd odmówił tymczasowego aresztowania, nie oznacza, że sprawa została umorzona albo podejrzany jest niewinny. O winie, niewinności czy wymiarze kary dowie się na rozprawie, która czeka każdego przestępcę, a do czasu jej odbycia pozostaje na wolności.